Türk edebiyatının önemli yazarlarından Cemil Kavukçu, okurlarını bir uzun öyküyle selamlıyor: Yüzünüz Kuşlar Yüzünüz. Ayrıca Cemil Kavukçu edebiyatına dair kapsamlı bir çalışma olan Beşinci Pencere genişletilmiş baskısıyla yeniden raflardaki yerini alıyor.
Türkiye’de öykü türünde yazdıklarıyla kuşakları etkileyen ender yazarlar vardır. Öyle öyküler yazar, öyle cümleler kurarlar ki, kaleminden dökülenler sonrasında gelen öykücüleri, yazarları şekillendirir, ilham verir. Sait Faik Abasıyanık gibi, Ferit Edgü gibi, Vüs’at O. Bener, Bilge Karasu, Tomris Uyar, Adnan Özyalçıner gibi… İşte Cemil Kavukçu da, bu yazarlardan birisidir. Onun öyküleri, yapıtları 80 ve 90 sonrası kuşağa ilham olmuş, birçok yazar Kavukçu’nun dilinden ve kurgularından etkilenmiştir. Kavukçu’nun öykücülüğü 1987 yılında Patika isimli kitabına verilen Yaşar Nabi Nayır Öykü Ödülü ve 1996 yılında Uzak Noktalara Doğru kitabına verilen Sait Faik Abasıyanık Öykü Ödülü’yle taçlandırılmıştır.
Eserleri 1980 sonrasında çeşitli dergilerde yayımlanmaya başlanan Cemil Kavukçu, bugüne kadar birçok öykü kitabına, romana ve bunların yanında da oldukça başarılı çocuk kitaplarına imzasını attı. Özellikle öykülerinde taşra ve şehir yaşantısını oldukça iyi kullanan Kavukçu, günümüzde etkisini hâlâ sürdüren taşra edebiyatının öncüleri arasında sayılabilir. Kavukçu’nun en önemli ayırt noktası ise yalnızca okuyucuya metinlerinde yalnızca taşrayı vermemesidir; taşranın yalnız kalmışlığını şehrin kalabalık yalnızlığıyla bir şekilde iliştirir. Hem yalın, hem hüzünlü lakin bir o kadarda kıyısından köşesinden neşe saçan cümleler kurar. Okura sıkıntı vaat etmez; bunu da karakterlerinin canlılığı, gündelik hayatın içerisinden ve birebir yansıtılmış karakterler yaratmasıyla sağlar. Karakterleri yeri gelir racon keser, bazen tuhaf alışkanlıkları, takıntıları, inançları vardır. Ötekiyi, ezilmiş olanları karakter yapmaktan çekinmez. Konularıyla okurunun düşünce zeminin değiştirmeye yeltenir; aynı zamanda iyileştirici bir dünya kurar. Tüm bunlara ek olarak rahatlıkla söyleyebileceğimiz bir nokta da, Kavukçu’nun okurunu farklı ruh hallerine taşıdığıdır. Metin içerisinde cümleler akarken gülümserken, boğazınızda o hüzün yumrusunu hissetmeniz de çok olasıdır. Tüm bu bahsettiğimiz şeyleri ise oldukça sade cümlelerle sağlar. Şatafatsız, ağır betimlemeler içermeyen lakin insanı ferahlatan cümleler kurar. Cümleleri sadedir; kesinlikle yavan değildir. Aksine ciddi bir estetik taşır.
Kavukçu’nun dünyası
İlk baskısını 2007 yılında Can Yayınları etiketiyle yapan, Melike Koçak’ın yayına hazırladığı ve Cemil Kavukçu’nun edebi kişiliğiyle beraber, öykü ve romanlarında kurduğu dünyaya yolculuk klavuzu niteliğindeki “Beşinci Pencere”, genişletilmiş içeriğiyle yeniden yayınlanıyor. Melike Koçak’ın kitabın genişletilmiş baskısına yönelik kaleme aldığı önsözde, ikinci baskının içeriğine dair bilgiler sunulmakta. 2008 sonrasında Cemil Kavukçu’nun kaleme aldığı kitapların da incelenip değerlendirildiğini bu önsözde belirtmekte Koçak.
Cemil Kavukçu’nun öykücülüğü, edebi kişiliği ve metinlerindeki unsurlar farklı yazar ve eleştirmenlerce okur için “Beşinci Pencere”de kaleme alınmış. Melike Koçak, kitabın ilk bölümünde Kavukçu’nun öykülerindeki temalara, karakterlere ve kurduğu dünyaya giriş niteliğinde incelemeler kaleme alıyor. Öykü ve romanlardaki, mekânlar, kadın ya da erkek karakterler, zaman, olay örgüsü ve kurguya dair çok kapsamlı, detaylı, iyi analizler okuyoruz. Aynı zamanda Kavukçu’nun öykülerinde
sıkça yer verdiği gerçek-rüya ayrımına, rüya yolculuklarına, kurmaca mekânlar üzerinden yaklaşarak öykülerin temeline ve kuruluşuna dair yolculuklara çıkıyoruz.
İkinci bölümde Hivren Demir-Atay’ın kaleme aldığı Ormanın İçlerine Doğru öyküsüne dair simgeler bağlamında yaratıcı yazarın bilincine dair bir inceleme, eleştiri yazısı bizleri karşılıyor. Daha sonrasında ise Hasan Ali Toptaş, Kavukçu’nun Uzak Noktalara Doğru isimli öykü kitabını inceliyor. Toptaş, yazısında kitabı teknik ve edebi unsurlar açısından değerlendirerek bizlere farklı bir bakış açısı kazandırıyor. Zerrin Eren, Semih Gümüş, Müge İplikçi, Tülin Er, Vecihi Timuroğlu, M. Sadık Aslankara, ülkemizin yetiştirdiği en önemli edebiyat eleştirmenlerinden olan Fethi Naci, bizlere Cemil Kavukçu’nun edebiyatına dair önemli ayrıntılar, incelemeler ve kritikler sunuyor.
“Beşinci Pencere”, Cemil Kavukçu edebiyatına dair derlenmiş kıymetli çalışmalarla dolu. Kavukçu’nun dilini ve metinlerini dahi iyi anlamak isteyen edebiyatseverlere tavsiye edebileceğimiz güzel bir kitap.
Kavukçu’dan yeni bir uzun öykü
Cemil Kavukçu’ya dair yeni bir kitap haberi daha verelim: “Yüzünüz Kuşlar Yüzünüz” isimli uzun öykü kitabıyla yeniden okuyucuyla buluşuyor Kavukçu. Yine Can Yayınları etiketiyle raflardaki yerini alan kitap, temel manada Kavukçu’nun tüm dil ve edebi yetkinliklerinin hissedildiği olgun bir uzun öykü.
“Yüzünüz Kuşlar Yüzünüz”, kendi dünyasına kapanmış, tek başına yaşayan, hayatta kendi çıkarları dışında pek bir şey düşünemeyen ablası haricinde kimsesi kalmamış Feridun isimli karakterimizin, bir Pazar sabahı uyanmasıyla başlıyor. Kasvetli, yağmurlu ve sıkıcı bir Pazar günüdür. Evde kahvaltı yapmak istemeyen Feridun, çokça borcunun biriktiği Gero’nun mekânında kahvaltı yapmaya gider. Feridun kahvaltı etmeye hazırlanırken, hiç olmayacak bir şey olur: Sıkıcı bir Pazar günü, sakin kasabada daha önce hiç görünmemiş bir adam mekâna girer ve durgun hayatlarından olabildiğince memnun olan kahramanlarımızın yaşamlarına isteyip istemediklerinden emin olmadıkları bir misafir olur. Kendinden emin, dik başlı, emir buyurur gibi konuşan birisidir bu kişi. Sohbet ettiklerce birbirlerini tanırlar. Misafirleri bir kaptandır. Kaptan Ali Rıza, kasabaya annesinin cenazesi için gelmiştir. Otobüsü kalkana kadar da bira içecek bir mekân ararken burayı bulmuştur. Kasabada ilk defa bir kaptanla tanışan Gero şaşkınlık içerisinde kalır ve müşterisine karşı taşıdığı olumsuz bakış açısını değiştirir. Aradaki belli belirsiz huzursuzluk dağılınca, Kaptan Ali Rıza gemi yolculukları boyunca yaşadıklarını Feridun ve Gero’ya anlatmaya başlar. Dinledikleri sıradışı hikâyelerle kendilerinden geçen kahramanlarımızı bir sürpriz beklemektedir: Kaptan Ali Rıza hep beraber gemi yolculuğana çıkmayı teklif eder…
Kitabın bundan sonrasında Feridun ve Gero’nun anlatısının haricinde, gemi mürettabatlarının da anlatılarını dinleriz. Başlangıçta anlatıcı rolündeki kahramanımız Feridun, bu bölümlerde yan karakter olur. Sırasıyla Kaptan Ali Rıza, Aşkı Kaptan, Telsiz Zabiti Mahir, kahramanlarımızın çıktıkları bu gemi yolculuğunu farklı bakış açılarıyla bizlere aktarır.
“Yüzünüz Kuşlar Yüzünüz”, Kavukçu’nun edebi kişiliğini tam manasıyla yansıtan kitaplarından birisi. Duru anlatımı, olay örgüsü, taşralı-şehirli karakterleriyle Kavukçu edebiyatının son durağı.
Not: Bu yazı daha önce Vatan Kitap ekinde yayımlanmıştır.
İlk yorum yapan siz olun